نقشۀ تاریخ


معاصران خلفای عباسی در ایران


نقشه تاریخ ایران و جهان

قبل از بحث درباره حمله مغول به ایران و تأسیس سلسله ایلخانان تذکر این مطلب ضروری است که بعد از انقراض سلسله ساسانیان تا سال ۲۰۶ هجری یعنی تقریبا مدت ۲۰۰ سال کشور ایران استقلال خود را از دست داد. از تأسیس سلسله طاهریان تا تأسیس سلسله صفویه یعنی تا سال ۹۰۵ هجری، ایران حکومت ملوک‌الطوایفی داشت، یعنی هم‌زمان چندین سلسله در نواحی مختلف ایران حکومت می‌کردند. به همین دلیل حوادثی که در آن روزگار در کشورهای مختلف به وقوع پیوسته است، همزمان است با دوران حکومت زمامداران سلسله‌های مختلف ایران.

معاصران خلفای بنی‌عباس در گوشه و کنار ایران به شرح زیر است:

مأمون

مأمون معاصر است با طاهر ذوالیمنین (۲۰۶-۲۰۷ ه.ق.) و طلحه ابن طاهر (۲۰۷ – ۲۱۳ ه.ق.) و عبدالله ابن طاهر (۲۱۳ – ۲۳۰ ه.ق.) از طاهریان.

معتصم

معتصم معاصر است با عبدالله ابن طاهر (۲۱۳ – ۲۳۰ ه.ق.) از طاهریان.

واثق

معاصر است با طاهر ابن عبدالله.

متوکل

متوکل معاصر است با طاهر ابن عبدالله (۲۳۰ – ۲۴۸ ه.ق.) و محمد ابن طاهر (۲۴۸ – ۲۵۹ ه.ق.) از طاهریان.

منتصر

منتصر معاصر است با طاهر ابن عبدالله (۲۳۰ – ۲۴۸ ه.ق.) و محمد ابن طاهر (۲۴۸ – ۲۵۹ ه.ق.) از طاهریان.

مستعین

مستعین معاصر است با حسن ابن زید (داعی کبیر) (۲۵۰ – ۲۷۰ ه.ق.) از علویان طبرستان و یعقوب لیث (۲۴۷ – ۲۶۵ ه.ق.) از صفاریان.

معتز

معتز معاصر است با حسن ابن زید (۲۵۰ – ۲۷۰ ه.ق.) از علویان طبرستان و یعقوب لیث (۲۴۷ – ۲۶۵ ه.ق.) از صفاریان.

مهتدی

مهتدی معاصر است با حسن ابن زید (۲۵۰ – ۲۷۰ ه.ق.) از علویان طبرستان و یعقوب لیث (۲۴۷ – ۲۶۵ ه.ق.) از صفاریان.

معتمد

معتمد معاصر است با حسن ابن زید (۲۵۰ – ۲۷۰ ه.ق.) و محمد ابن زید (۲۷۰ – ۲۸۷ ه.ق.) از علویان طبرستان و یعقوب لیث (۲۴۷ – ۲۶۵ ه.ق.) از صفاریان.

معتضد

معتضد معاصر است با محمد ابن زید (۲۷۰ – ۲۸۷ ه.ق.) از علویان طبرستان و عمرو لیث (۲۶۵-۲۸۷ ه.ق.) و ابوالحسن طاهر ابن محمد عمرو لیث (۲۸۷ – ۲۹۸ ه.ق.) از صفاریان و اسماعیل ابن احمد (۲۷۹ – ۲۹۵ ه.ق.) از سامانیان.

مکتفی

مکتفی معاصر است با محمد ابن زید (۲۷۰ – ۲۸۷ ه.ق.) از علویان طبرستان و ابوالحسن طاهر ابن عمرو لیث (۲۸۷ – ۲۹۶ ه.ق.) از صفاریان و اسماعیل ابن احمد (۲۷۹ – ۲۹۵ ه.ق.) و احمد ابن اسماعیل (۲۹۵ – ۳۰۱ ه.ق.) از سامانیان.

مقتدر

مقتدر معاصر است با حسن ابن علی ابن حسین (ناصر کبیر) (۳۰۱-۳۰۴ ه.ق.) و لیث ابن علی (۲۹۶ – ۲۹۸ ه.ق.) و ابو علی محمد ابن علی لیث (۲۹۸ ه.ق.) از صفاریان.

قاهر

قاهر معاصر است با ابو جعفر احمد ابن محمد ابن خلف (۳۱۱- ۳۵۲ ه.ق.) از صفاریان و نصر ابن احمد (۳۰۱-۳۳۱ ه.ق.) از سامانیان و مرداویج ابن زیار (۳۱۶- ۳۲۳ ه.ق.) از آل زیار و عمادالدوله ابوالحسن علی ابن بویه (۳۲۰-۳۳۸ ه.ق.) از دیالمه و رکن الدوله ابو علی حسن ابن بویه (۳۲۰-۳۶۶ ه.ق.) از دیالمهٔ ری و اصفهان و همدان.

راضی

راضی معاصر است با ابو جعفر احمد ابن محمد ابن خلف (۳۱۱- ۳۵۲ ه.ق.) از صفاریان و نصر ابن احمد (۳۰۱-۳۳۱ ه.ق.) از سامانیان و ابو طاهر وشمگیر ابن زیار (۳۲۳ – ۳۵۷ ه.ق.) از آل زیار و عمادالدوله (۳۲۰-۳۳۸ ه.ق.) از دیالمه و رکن الدوله (۳۶۶-۳۲۰ ه.ق.) از دیالمه ری و اصفهان و همدان.

متقی

متقی معاصر است با ابو جعفر احمد ابن محمد ابن خلف (۳۱۱- ۳۵۲ ه.ق.) از صفاریان و نوح ابن نصر (۳۳۱-۳۴۳ ه.ق.) از سامانیان و ابو طاهر وشمگیر ابن زیار (۳۲۳ – ۳۵۷ ه.ق.) از آل زیار و عمادالدوله (۳۲۰-۳۳۸ ه.ق.) از دیالمه و رکن الدوله (۳۶۶-۳۲۰ ه.ق.) از دیالمه ری و اصفهان و همدان.

مستکفی

مستکفی معاصر است با ابو جعفر احمد ابن محمد ابن خلف (۳۱۱- ۳۵۲ ه.ق.) از صفاریان و نوح ابن منصور (۳۳۱ – ۳۴۲ ه.ق.) از سامانیان و ابو طاهر وشمگیر ابن زیار (۳۲۳ – ۳۵۷ ه.ق.) از آل زیار و عمادالدوله (۳۲۰-۳۳۸ ه.ق.) از دیالمه فارس و رکن الدوله (۳۲۰-۳۳۶ ه.ق.) از دیالمه ری و اصفهان و همدان و معزالدوله (۳۲۴-۳۵۶ ه.ق.) از دیالمهٔ عراق و خوزستان و کرمان.

مطیع

مطیع معاصر است با ابو جعفر احمد ابن محمد ابن خلف (۳۱۱- ۳۵۲ ه.ق.) و ابواحمد خلف ابن احمد (۳۵۲ – ۳۹۳ ه.ق.) از صفاریان و نوح ابن نصر (۳۳۱-۳۴۳ ه.ق.) و عبدالملک ابن نوح (۳۴۳- ۳۵۰ ه.ق.) و منصور ابن نوح (۳۵۰-۳۶۶ ه.ق.) از سامانیان و ابو طاهر وشمگیر ابن زیار (۳۲۳ – ۳۵۷ ه.ق.) و بهستون ابن وشمگیر (۳۵۷-۳۶۶ ه.ق.) از آل زیار و عزالدوله بختیار (۳۵۶-۳۶۷ ه.ق.) از دیالمهٔ عراق و خوزستان و کرمان و عمادالدوله (۳۲۰ – ۳۳۸ ه.ق.) و عضد الدوله (۳۳۸ – ۳۷۳ ه.ق.) از دیالمهٔ فارس و رکن الدوله (۳۲۰ – ۳۶۳ ه.ق.) از دیالمهٔ ری و اصفهان و همدان و آلپتکین (۳۵۲-۳۵۱ ه.ق.) و اسحاق ابن آلبتکین (۳۵۲-۳۵۵ ه.ق.) و بلکانکین (۳۵۵-۳۶۴ ه.ق.) از غزنویان.

طائع

طائع معاصر است با ابو احمد خلف ابن احمد از صفاریان و منصور ابن نوح (۳۶۶-۳۵۰ ه.ق.) و نوح ابن منصور (۳۶۶-۳۸۷ ه.ق.) از سامانیان و بهستون ابن وشمگیر (۳۵۷-۳۶۶ ه.ق.) و شمس‌المعالی قابوس ابن وشمگیر (۳۶۶-۴۰۳ ه.ق.) از آل زیار و عز الدوله بختیار (۳۵۶-۳۶۷ ه.ق.) و شرف الدوله ابن عضد الدوله (۳۷۹-۳۷۲ ه.ق.) و بهاء الدوله ابن عضد الدوله (۳۷۹-۴۰۳ ه.ق.) از دیالمهٔ عراق و خوزستان و کرمان و عضد الدوله (۳۳۸ – ۳۷۲ ه.ق.) و شرف الدوله ابوالفوارس شیر ذیل ابن عضد الدوله (۳۷۲-۳۷۹ ه.ق.) و صمصام الدوله ابوکالیجار مرزبان ابن عضد الدوله (۳۷۹-۳۸۸ ه.ق.) از دیالمهٔ فارس و رکن الدوله (۳۲۰-۳۶۶ ه.ق.) و موید الدوله (۳۶۶-۳۷۳ ه.ق.) و فخرالدوله (۳۶۶-۳۸۷ ه.ق.) از دیالمهٔ ری و همدان و اصفهان و بلکاتکین (۳۵۵ – ۳۶۴ ه.ق.) و پیری تکین (۳۶۴ – ۳۶۶ ه.ق.) و سبکتکین (۳۸۷-۳۶۶ ه.ق.) از غزنویان.

قادر

قادر معاصر است با ابواحمد خلف ابن احمد (۳۵۲-۳۹۳ ه.ق.) از صفاریان و نوح ابن منصور (۳۶۶-۳۸۷ ه.ق.) و منصور این نوح (۳۸۷ – ۳۸۹ ه.ق.) و عبدالملک دوم (دوازدهم صفر تا دهم ذیقعده ۳۸۹ ه.ق.) از سامانیان و شمس‌المعالی قابوس ابن وشمگیر (۳۶۶-۴۰۳ ه.ق.) و فلک المعالی منوچهر ابن قابوس (۴۰۳-۴۲۳ ه.ق.) از آل زیار و بهاء الدوله ابن عضد الدوله (۳۷۹-۴۰۳ ه.ق.) و سلطان الدوله ابن بهاء الدوله (۴۱۵-۴۰۳ ه.ق.) و مشرف الدوله ابن بهاء الدوله (۴۱۲-۴۱۶ ه.ق.) و ابو طاهر جلال الدوله ابن مشرف الدوله از دیالمه عراق و خوزستان و همدان و صمصام الدوله ابو کالیجار مرزبان ابن عضدالدوله (۳۷۹-۳۸۸ ه.ق.) و بهاء الدوله ابونصر ابن عضدالدوله (۳۸۸ – ۴۰۳ ه.ق.) و سلطان الدوله ابو شجاع بهاء الدوله (۴۰۳ – ۴۱۵ ه.ق.) و عمادالدوله ابو کالیجار مرزبان ابن سلطان الدوله از دیالمه فارس و فخرالدوله (۳۸۷-۳۶۶ ه.ق.) و سماء الدوله (۴۱۲-۴۱۴ ه.ق.) از دیالمه ری و اصفهان و همدان و سبکتکین (۳۶۶-۳۸۷ ه.ق.) و اسماعیل ابن سبکتکین (۳۸۷-۳۸۹ ه.ق.) و محمود ابن سبکتکین (۳۸۹ – ۴۲۱ ه.ق.) و مسعود ابن محمود (۴۲۱ – ۴۳۲ ه.ق.) از غزنویان.

قائم

قائم معاصر است با فلک المعالی منوچهر ابن قابوس (۴۰۳ – ۴۲۳ ه.ق.) و انوشیروان ابن منوچهر (۴۲۳-۴۳۵ ه.ق.) و جستان ابن انوشیروان (۴۳۵ ه.ق.) از آل زیار و ابو طاهر جلال الدوله ابن مشرف الدوله (۴۱۶-۴۳۵ ه.ق.) و ملک رحیم ابوکالیجار (۴۲۷۴۴۰ ه.ق.) و قوام الدوله ابن بهاء الدوله (۴۰۳-۴۱۹ ه.ق.) و ابوکالیجار ابن سلطان الدوله (۴۱۹ – ۴۴۰ ه.ق.) و ابو منصور فولاد ستون (۴۴۰-۴۴۸ ه.ق.) از دیالمه عراق و خوزستان و کرمان و عمادالدوله ابوکالیجار مرزبان ابن سلطان الدوله (۴۱۸ – ۴۴۰ ه.ق.) و ملک رحیم ابو نصر فیروز ابن ابوکالیجار مرزبان (۴۴۰-۴۴۷ ه.ق.) از دیالمه فارس و مسعود ابن محمود (۴۲۱ – ۴۳۳ ه.ق.) و مودود ابن مسعود (۴۴۱ ه.ق.) و علی ابن مسعود (۴۴۱ ه.ق.) و عبدالرشید ابن محمود (۴۴۱ ه.ق.) و فرخ‌زاد ابن مسعود ابن محمود (۴۴۴ – ۴۵۱ ه.ق.) و ابراهیم ابن مسعود ابن محمود (۴۵۱ – ۴۹۲ ه.ق.) از غزنویان و طغرل اول (۴۲۹-۴۵۵ ه.ق.) و آلپ ارسلان (۴۵۵- ۴۶۵ ه.ق.) از سلجوقیان.

مقتدی

مقتدی معاصر است با ابراهیم ابن مسعود (۴۵۱ – ۴۹۲ ه.ق.) و مسعود ابن ابراهیم (۴۹۲ – ۵۰۹ ه.ق.) از غزنویان و ملکشاه ابن آلپ ارسلان (۴۵۱- ۴۸۵ ه.ق.) و برکیارق ابن ملکشاه (۴۸۵ – ۴۹۵ ه.ق.) از سلجوقیان بزرگ و کرمانشاه ابن قاورد (۴۶۵ – ۴۶۷ ه.ق.) از سلاجقه کرمان.

مستظهر

مستظهر معاصر است با ابراهیم ابن مسعود ابن محمود (۴۵۱-۴۹۲ ه.ق.) و مسعود ابن ابراهیم (۴۹۲ – ۵۰۹ ه.ق.) و شیرزاد (۵۰۹ ه.ق.) و ارسلان ابن مسعود ابن ابراهیم (۵۰۹ – ۵۱۱ ه.ق.) و بهرامشاه ابن مسعود (۵۱۱ – ۵۴۸ ه.ق.) از غزنویان و ملکشاه ابن آلپ ارسلان (۴۶۵-۴۸۵ ه.ق.) و برکیارق ابن ملکشاه (۴۸۵-۴۹۸ ه.ق.) و سنجر ابن ملکشاه (۵۱۱ – ۵۵۲ ه.ق.) از سلاجقه بزرگ و تورانشاه ابن قاورد (۴۷۷ – ۴۹۰ ه.ق.) و ایران شاه ابن توران شاه (۴۹۰ – ۴۹۵ ه.ق.) و ارسلان شاه ابن کرمانشاه (۴۹۵ – ۵۳۷ ه.ق.) از سلاجقه کرمان و محمود ابن ملکشاه (۵۱۱ – ۵۲۵ ه.ق.) از سلاجقه عراق و قطب‌الدین محمد انوشتکین (۴۹۱ – ۵۲۱ ه.ق.) مؤسس سلسلهٔ خوارزمشاهیان.

مسترشد

مسترشد معاصر است با بهرام شاه ابن مسعود (۵۱۱ – ۵۴۸ ه.ق.) از غزنویان و سنجر ابن ملکشاه (۵۱۱ – ۵۵۲ ه.ق.) از سلاجقه بزرگ و ارسلان شاه ابن کرمانشاه (۴۹۵ – ۵۳۷ ه.ق.) از سلاجقه کرمان و مغیث الدین ابوالقاسم محمود ابن ملکشاه (۵۱۱ – ۵۲۵ ه.ق.) و غیاث‌الدین داود ابن محمود (۵۲۵ – ۵۲۶ ه.ق.) و رکن الدوله ابو طالب طغرل دوم ابن سلطان محمد (۵۲۶ – ۶۲۹ ه.ق.) و غیاث‌الدین ابو الفتح مسعود ابن سلطان محمد (۵۲۹-۵۴۷ ه.ق.) از سلاجقه عراق و علاءالدین ابوالمظفر آتسز ابن قطب‌الدین محمد (۵۲۱ – ۵۵۱ ه.ق.) از خوارزمشاهیان.

راشد

راشد معاصر است با بهرام شاه ابن مسعود (۵۱۱ – ۵۴۸ ه.ق.) از غزنویان و سنجر ابن ملکشاه (۵۱۱ – ۵۵۲ ه.ق.) از سلاجقه بزرگ و ارسلان شاه ابن کرمانشاه (۴۹۵ – ۵۳۷ ه.ق.) از سلاجقه کرمان و غیاث‌الدین ابوالفتح مسعود ابن سلطان محمد (۵۲۹-۵۴۷ ه.ق.) از سلاجقه عراق و علاءالدین ابوالمظفر آتسز ابن قطب‌الدین محمد (۵۲۱ – ۵۵۱ ه.ق.) از خوارزمشاهیان.

مقتفی

مقتفی معاصر است با خسرو ملک (۵۵۵ – ۵۸۳ ه.ق.) از غزنویان و سیف‌الدین سوری (۵۴۳- ۵۴۴ ه.ق.) و علاءالدین ابن ملک عزالدین حسین (۵۴۴ – ۵۵۶ ه.ق.) از امرای غور و ارسلان شاه ابن کرمانشاه (۴۹۵ – ۵۳۷ ه.ق.) و مغیث الدین مخمد (۵۵۱ – ۵۶۲ ه.ق.) و مغیث الدین طغرل شاه ابن محمد (۵۵۱ – ۵۶۲ ه.ق.) از سلاجقه کرمان و غیاث‌الدین ابو الفتح مسعود ابن سلطان محمد (۵۲۹ – ۵۴۷ ه.ق.) و معزالدین ابوالفتح ملکشاه دوم پـر سلطان محمود (رجب تا ذیقعده ۵۴۷ ه.ق.) از سلاجقه عراق و شمس‌الدین ایلدگز (۵۴۱ – ۵۶۸ ه.ق.) از اتابکان آذربایجان و ایل ارسلان ابن آتسز (۵۵۱۵۶۸ ه.ق.) از خوارزمشاهیان و سنقر ابن مودود (۵۴۳- ۵۵۸ ه.ق.) از اتابکان فارس و امیر فرامرز پسر امیر علاءالدوله (۴۸۸ – ۵۳۶ ه.ق.) از اتابکان یزد و ابو طاهر (۵۵۰ – ۶۰۰ ه.ق.) از اتابکان لر بزرگ.

مستنجد

مستنجد معاصر است با خسرو ملک (۵۵۵ – ۵۸۳ ه.ق.) از غزنویان و علاءالدین ابن ملک عزالدین حسین (۵۴۴ – ۵۵۶ ه.ق.) از امرای غور و مغیث الدین محمد (۵۵۱ – ۵۶۲ ه.ق.) از سلاجقه کرمان و غیاث‌الدین ابوشجاع پسر سلطان محمود (۵۵۴ – ۵۵۶ ه.ق.) از سلاجقه عراق و شمس‌الدین ایلدگز (۵۴۱ – ۵۶۸ ه.ق.) از اتابکان آذربایجان و ایل ارسلان ابن آتسز (۵۵۱ – ۵۶۸ ه.ق.) از خوارزمشاهیان و سنقر ابن مودود (۵۴۳- ۵۵۸ ه.ق.) و زنگی پسر مودود (۵۵۸-۵۷۱ ه.ق.) از اتابکان فارس و ابو طاهر (۵۵۰ – ۶۰۰ ه.ق.) از اتابکان لر بزرگ.

مستضی

مستضی معاصر است با خسرو ملک (۵۵۵ – ۵۸۳ ه.ق.) از غزنویان و غیاث‌الدین محمد ابن بهاءالدین سام ابن حسین (۵۵۸ – ۵۹۹ ه.ق.) از غوریان و رکن الدین ابو المظفر ارسلان شاه پسر طغرل دوم (۵۵۶ – ۵۷۱ ه.ق.) از سلاجقه عراق و شمس‌الدین ایلدگز (۵۴۱ – ۵۶۸ ه.ق.) و نصرت الدین محمد جهان‌پهلوان (۵۶۸ – ۵۸۲ ه.ق.) از اتابکان آذربایجان و ایل ارسلان ابن آتسز (۵۵۱-۵۶۸ ه.ق.) از خوارزمشاهیان و زنگی پسر مودود (۵۵۸- ۵۷۱ ه.ق.) و تکله پسر زنگی (۵۷۱- ۵۹۱ ه.ق.) از اتابکان فارس و ابو طاهر (۵۵۰ – ۶۰۰ ه.ق.) از اتابکان لر بزرگ.

ناصر

ناصر معاصر است با خسرو ملک (۵۵۵ – ۵۸۳ ه.ق.) از غزنویان و غیاث‌الدین محمد ابن بهاءالدین سام ابن حسین (۵۵۸-۵۹۹ ه.ق.) و معزالدین محمد ابن بهاءالدین سام ابن حسین (۵۹۹ – ۶۰۲ ه. ق.) و غیاث‌الدین محمود ابن غیاث‌الدین محمد (۶۰۲ – ۶۰۷ ه.ق.) و بهاءالدین سام ابن غیاث‌الدین محمود (۶۰۷ ه.ق.) و علاءالدین آتسز ابن علاءالدین حسین (۶۱۰ – ۶۱۲ ه.ق.) از امرای غور و رکن الدین ابو طالب طغرل سوم (۵۷۱ – ۵۹۰ ه.ق.) از سلاجقه عراق و نصرت الدین محمد جهان‌پهلوان (۵۶۸ – ۵۸۲ ه.ق.) و مظفرالدین عثمان قزل ارسلان (۵۸۲ – ۵۸۷ ه.ق.) و نصرت الدین ابوبکر (۵۸۷ – ۶۰۷ ه.ق.) و مظفرالدین ازبکی (۶۰۷ – ۶۲۲ ه.ق.) و اتابک خاموش قزل ارسلان (۶۲۲-۶۲۶ ه. ق.) از اتابکان آذربایجان و علاءالدین تکش (۵۶۸-۵۶۹ ه.ق.) و سلطان علاءالدین محمد (۵۹۶ – ۶۲۸ ه.ق.) و جلال‌الدین منکبرنی (۶۱۷ – ۶۲۸ ه.ق.) از خوارزمشاهیان و تکله پسر زنگی (۵۷۱ – ۵۹۱ ه.ق.) و طغرل پسر مودود (۵۹۱ – ۵۹۹ ه.ق.) و سعد ابن زنگی (۵۹۹ – ۶۲۳ ه. ق.) از اتابکان فارس و ابو طاهر (۵۵۰ – ۶۰۰ ه.ق.) و اتابک هزار اسب (۶۰۰-۶۲۶ ه.ق.) از اتابکان لر بزرگ و شجاع‌الدین خورشید (۵۸۰ – ۶۲۱ ه.ق.) از اتابکان لر کوچک.

ظاهر

ظاهر معاصر است با مظفرالدین ازبک (۶۰۷ – ۶۲۲ ه.ق.) و اتابک خاموش قزل ارسلان (۶۲۲ – ۶۲۶ ه.ق.) از اتابکان آذربایجان و سلطان علاءالدین محمد (۵۹۶ – ۶۲۸ ه.ق.) و جلال‌الدین منکبرنی (۶۱۷ – ۶۲۸ ه.ق.) از خوارزمشاهیان و سعد ابن زنگی (۵۹۹ – ۶۲۳ ه.ق.) و ابوبکر ابن سعد (۶۲۳-۶۵۸ ه.ق.) از اتابکان فارس و اتابک هزار اسب (۶۰۰-۶۲۶ ه.ق.) از اتابکان لر بزرگ.

مستنصر

مستنصر معاصر است با اتابک خاموش قزل ارسلان (۶۲۲ – ۶۲۶ ه.ق.) از اتابکان آذربایجان و سلطان علاءالدین محمد (۵۹۶ – ۵۲۸ ه.ق.) و جلال‌الدین منکبرنی (۶۱۷ – ۶۲۸ ه.ق.) از خوارزمشاهیان و سعد ابن زنگی (۵۹۹ – ۶۲۳ ه.ق.) و ابوبکر ابن سعد (۶۲۳ – ۶۵۸ ه.ق.) از اتابکان فارس و اتابک هزار اسب (۶۰۰ – ۶۲۶ ه.ق.) و عمادالدین پهلوان (۶۲۶-۶۳۶ ه.ق.) از اتابکان لر بزرگ.

مستعصم

مستعصم معاصر است با ابوبکر ابن سعد (۶۲۳ – ۶۵۸ ه.ق.) از اتابکان فارس و عمادالدین پهلوان (۶۲۶- ۶۴۶ ه.ق.) و نصرت الدین کلچه (۶۴۶ – ۶۴۹ ه. ق.) و تکله (۶۴۹ – ۶۵۶ ه. ق.) و شمس‌الدین الب ارغو (۶۵۶-۶۷۲ ه.ق.) از اتابکان لر کوچک. قلمرو عباسیان به تدریج نصیب طاهریان و صفاریان و آل بویه و بنی حمدان و غزنویان در سرزمین‌های شرقی خلافت و در نواحی غربی نصیب سلسله‌های ادارسه و بنی اغلب و بنی طولون گردید.

نقشه تاریخ ایران و جهان