نقشۀ تاریخ


علویان طبرستان


نقشه تاریخ ایران و جهان

حسن ابن زید داعی

در نتیجه بیداد و ظلم حکام طاهریان در طبرستان، اهالی آن سرزمین دست توسل به دامن حسن ابن زید علوی که ساکن ری بود، زدند. حسن ابن زید در سال ۲۵۰ هجری (۸۶۴ م.) عازم قصبه کلار شد و در آن محل به کمک یاران خود قیام کرد. وی در حقیقت مؤسس سلسله علویان طبرستان است. پس از قیام داعی، محمد ابن اوس پیشکار سلیمان یکی از سرداران خود را مأمور سرکوبی داعی کرد، اما این سردار از داعی شکست خورد و در سال ۲۵۰ هجری (۸۶۴ م.) آمل به تصرف داعی درآمد. داعی تا سال ۲۵۳ هجری (۸۶۷ م.) تمام طبرستان و قسمت مهمی از سرزمین دیلم و ری را تصرف کرد. در سال ۲۵۹ هجری (۸۷۲ م.) یکی از مخالفان یعقوب لیث در گرگان خود را تحت حمایت داعی قرار داد و همین امر باعث شد که یعقوب در سال ۲۶۰ هجری گرگان را تصرف کند. داعی ناچار به خاک دیلم پناه برد و طولی نکشید به کمک اهالی دیلم به طبرستان برگشت. گرگان در سال ۲۸۳ هجری مجدد به تصرف داعی درآمد.

محمد ابن زید

بعد از درگذشت داعی برادرش محمد ابن زید به‌جای وی نشست. در سال ۲۸۷ هجری محمد ابن هارون سرخسی به‌فرمان امیر اسماعیل سامانی مأمور سرکوبی محمد ابن زید گردید و در این جنگ داعی کشته شد.

حسن ابن علی (ناصر کبیر)

بعد از کشته شدن محمد ابن زید، طبرستان مستقیم تحت اداره عمال سامانی درآمد. سادات علوی به گیلان و دیلمان روی آوردند تا در این هنگام محمد ابن هارون سرخسی بر امیر اسماعیل شورش کرد. امیر اسماعیل در سال ۲۸۸ هجری برای سرکوبی محمد ابن هارون عازم طبرستان شد. محمد ابن هارون در خود تاب مقاومت ندید و به گیلان پناه برد و برای گرفتن انتقام متوجه علویان گیلان شد. در سال ۲۹۰ هجری محمد ابن هارون با حسن ابن علی ملقب به ناصر کبیر که مردی دین‌دار و از بزرگان علویان گیلان بود، بیعت کرد و به یاری وی به طبرستان حمله برد. در سال ۲۹۰ هجری در نزدیکی آمل از لشکریان ابوالعباس دست‌نشانده امیر سامانی شکست خورد و سرانجام با ناصر کبیر صلح کردند. درنتیجه این مصالحه طبرستان به‌کلی تحت تصرف داعی قرار گرفت و همین زمان به‌فرمان وی حسن ابن قاسم که یکی از سادات حسنی بود به حکومت گیلان منصوب شد.

حسن ابن قاسم (داعی صغیر)

پس از درگذشت ناصر کبیر حسن ابن قاسم امیر طبرستان شل. وی در تمام مدت فرمانروایی خود گرفتار مبارزه و مخالفت با سامانیان و فرزندان ناصر کبیر یعنی أبوالحسن احمد و ابوالقاسم جعفر بود تا عاقبت در سال ۳۱۶ هجری به دست یکی از افراد سپاهی اسفار ابن شیرویه کشته شد. سال مذکور را باید در حقیقت پایان دوره امارت علویان طبرستان دانست. قلمرو این سلسله طبرستان و گیلان بود.

 

مطالب تاریخی بیشتر >  اسکندر مقدونی در هند

نقشه تاریخ ایران و جهان