نقشۀ تاریخ


محمدعلی شاه


نقشه تاریخ ایران و جهان

بعد از مرگ مظفرالدین شاه، فرزندش محمد علی به سلطنت رسید. وی قبل از برگزاری مراسم تاجگذاری تشریفاتی در مجلس شورای ملی سوگند یاد کرد که اساس مشروطیت ایران را از هر نظر محترم بداند، لیکن کمی بعد، گذشت زمان بی‌ایمانی او را ثابت کرد. تحت تأثیر گفته‌های چند تن از دشمنان سرسخت مشروطیت ایران از جمله لیاخوف روسی فرمانده قزاقخانه و امیر بهادر وزیر دربار قرار گرفت و برای ریشه کن کردن اساس مشروطیت و تجدید دوران حکومت استبدادی، میرزا علی اصغر خان امین السلطان را به صدارت خویش برگزید. صدراعظم باز هم بر آن شد که از دولت روسیه قرض دیگری بگیرد، اما این بار با مخالفت وکلای تندرو مجلس روبرو شد و در سال ۱۳۲۵ هجری هنگامی که از مجلس شورای ملی خارج می‌شد، به دست عباس آقا که از فدائیان مشروطه‌خواه بود، کشته شد. بعد از قتل امین السلطان میرزا احمد خان منیر السلطنه به مقام ریاست وزرا منصوب شد اما کابینه وی به سرعت ساقط شد و ناصرالملک همدانی جانشین وی شد و چون مسؤولیت وزارت دارائی را هم بر عهده گرفت و در تعدیل هزینه‌های بیهوده کوشید، مورد عداوت شاه قرار گرفت. شاه بر خلاف نظر نمایندگان مجلس شورای ملی دستور توقیف وزیران کابینه او را صادر و خود وی را نیز به اروپا تبعید کرد. محمد علی شاه در این زمان مصمم شد که یکباره اساس مشروطیت را براندازد، لیکن به سبب بیداری مردم نقشه شوم او عملی نشد. ناچار با نمایندگان مجلس کنار آمد و باز هم سوگند یاد کرد که در تقویت اساس مشروطیت بکوشد. در اواخر سال ۱۳۲۶ هجری به دلیل سوء قصدی که به جان شاه شد، بیش‌ازپیش به اوضاع بدبین شد و درصدد تغییر وضع مملکت و تعطیل مجلس و برانداختن اساس مشروطیت برآمد. وی برای رسیدن به این هدف از تهران خارج شد و در باغشاه اقامت گزید و به فرمان او حکومت نظامی اعلام شد و لیاخوف مجلس را به توپ بست. عده‌ای از نمایندگان کشته و جمعی دستگیر و عده‌ای متواری شدند. این دوره اختناق که بیش از یک سال طول نکشید، به نام استبداد صغیر معروف است. اقدامات خشونت‌آمیز شاه و اطرافیانش با انقلاب و قیام اهالی غیور و میهن‌پرست آذربایجان و بختیاری‌ها روبرو شد و مجاهدین از جان گذشته برای سرنگون کردن حکومت استبدادی عازم تهران شدند و در سال ۱۳۲۷ هجری پس از درهم شکستن قوای دولتی وارد پایتخت شدند. محمد علی شاه قاجار به سفارت روسیه پناهنده شد و به موجب اعلامیه نمایندگان مجلس از سلطنت خلع گردید و پسر ۱۲ ساله اش احمد میرزا جانشین او شد و چون وی هنوز به سن رشد نرسیده بود نیابت سلطنت او به عضدالملک رئیس سالخورده ایل قاجار محول شد. سرانجام محمد علی شاه با خفت و خواری از ایران رانده شد و به روسیه رفت و در بندر ادسا ساحل دریای سیاه اقامت گزید. مهم‌ترین حوادثی که در دوران سلطنت محمد علی شاه در کشورهای دیگر جهان آن روز به وقوع پیوست، چنین است:

مطالب تاریخی بیشتر >  غزنویان

افغانستان: پادشاه افغانستان در این زمان حبیب الله خان، پسر و جانشین عبدالرحمان خان است (۱۹۰۱ – ۱۹۱۹ م.) در اوایل سلطنت وی عهدنامه‌ای بین روسیه و انگلستان منعقد شد که خطر دست‌اندازی دو دولت مذکور را در افغانستان برطرف ساخت. در دوران سلطنت او در داخل افغانستان آرامش برقرار بود. در جنگ جهانی اول علیرغم فشارهای خارجی، افغانستان را بی طرف نگه داشت و سرانجام به قتل رسید.

تایلند: شاه تایلند در این زمان رامای پنجم است (۱۸۶۸ – ۱۹۱۰ م.). چین: در چین سلسله چینگ (منچو) سلطنت می‌کرد (۱۶۴۴ – ۱۹۱۲ م.) امپراتور این زمان کوانگ هسو نام داشت که در سال ۱۹۰۸ م. درگذشت و چون فرزندی نداشت، طرفداران خاندان سلطنتی منچو خواهرزاده او پوئی را که طفلی دو ساله بود، به امپراتوری اختیار کردند و امور مملکت به دست پدر این امپراتور صغیر افتاد.

ژاپن: در این زمان امپراتور ژاپن موتسوهیتو بود (۱۸۶۷ – ۱۹۱۲ م.)

عثمانی: در سال ۱۹۰۹ م. سلطان عبدالحمید دوم از سلطنت خلع شد و در همین سال بلغارستان مستقل شد. در سال ۱۹۰۸ م؛ که دولت عثمانی به صورت حکومت مشروطه سلطنتی درآمد، شریف حسین ابن علی، حاکم مکه شد.

عربستان سعودی: در عربستان سعودی عبدالعزیز کمافی السابق سلطنت می‌کرد.

آفریقا

کنگو: در سال ۱۹۰۸ م. لئوپولد منافع خود را در کنگو به بلژیک واگذار کرد و در همان تاریخ کنگو درعداد مستعمرات بلژیک قرار گرفت. مراکش: فرمانروای شرفای مراکش در این زمان عبدالعزیز چهارم است. در سال ۱۹۰۷ م. یکی از برادرانش به نام عبدالحافظ علیه برادر خود قیام کرد. عبدالعزیز در جنگ با برادر خود شکست‌خورده به کازابلانکا گریخت و در سال ۱۹۰۸ درگذشت. بعد از درگذشت عبدالعزیز، برادرش عبدالحافظ جانشین او شد. در این زمان چون دولت فرانسه از مدت‌ها چشم طمع به تصرف مراکش دوخته بود و از طرف دیگر آلمان هم از مدت‌ها قبل در تسخیر مراکش میکوشید، روابط بین دو دولت نامبرده به قدری تیره شد که چیزی نمانده بود بین آن‌ها جنگ درگیرد. عاقبت مقرر شد که دولت‌های بزرگ اروپا برای رفع این بحران راه حلی پیدا کنند. در نتیجه کنفرانسی در سال ۱۹۰۶ م. در شهر الجزیره از بلاد اسپانیا (این الجزیره را نباید با کشور الجزایر اشتباه کرد) بین نمایندگان آن دول منعقد شد که به موجب آن استقلال مراکش از طرف همگی تصدیق و تأیید شد، لیکن در بسط نفوذ در آنجا حق اولویت به فرانسه داده شد. کنفرانس الجزیره در حقیقت به شکست سیاسی آلمان منتهی شد. چه، گذشته از آنکه ویلهلم دوم از اقدام خود نتیجه‌ای نگرفت، در عوض انگلیس و فرانسه را بیش‌ازپیش به یکدیگر نزدیک ساخت.

مطالب تاریخی بیشتر >  اوگتای قاآن

مصر: خدیو مصر در این زمان عباس دوم حلمی است.

اروپا

آلمان: شاه آلمان در این زمان ویلهلم دوم است (۱۸۸۸ – ۱۹۱۸ م.) در این زمان انگلستان که نمی‌توانست شاهد و ناظر پیشرفت روزمره آلمان باشد در سال ۱۹۰۷ م. با روسیه متفق شد؛ و در همین سال برای حل اختلافات مابین خود در تبت و پامیر و ایران قرار داد ۱۹۰۷ را بستند و با تقسیم این ممالک به مناطق نفوذ خود به دوره رقابت شدید سابق خاتمه دادند. اتریش: امپراتور اتریش در این زمان فرانسوا ژوزف است (۱۸۴۸ – ۱۹۱۶ م.) اسپانیا: پادشاه اسپانیا در این زمان آلفونسوی سیزدهم است (۱۸۸۶ – ۱۹۱۳ م.) انگلستان: پادشاه انگلستان در این زمان ادوارد هفتم است (۱۹۰۱ – ۱۹۱۰ م.) پسر ارشد ملکه ویکتوریا بود. در انعقاد اتفاق دوستانه (۱۹۰۴ م.) با فرانسه و اتحاد ۱۹۰۷ م. بین انگلستان و روسیه مؤثر بود. جورج پنجم فرزند وی بود. ایتالیا: شاه ایتالیا در این زمان ویکتور امانوئل سوم است (۱۹۰۰ – ۱۹۴۶ م.) باواریا: شاه باواریا در این زمان اوتوی اول است (۱۸۸۶ – ۱۹۱۳ م.) بلژیک: شاه بلزک در این زمان لئوپولد دوم است (۱۸۶۵ – ۱۹۰۹ م.) دوران وی دوره گسترش استعمار بود. بعد از وی سلطنت به آلبر اول رسید.

بلغارستان: در سال ۱۹۰۸ م. فردیناند استقلال بلغارستان را اعلان کرد و به خود عنوان تزار داد. پرتغالی: پادشاه پرتغال در این زمان شارل اول است (۱۸۸۹ – ۱۹۰۸ م.) با تمام مشکلاتی که در دوران سلطنت خود داشت مردی خلیق بود و توجه زیادی نسبت به توسعه فرهنگ و هنر داشت. به علت پذیرفتن درخواست انگلستان مبنی بر چشم‌پوشی پرتغال از مالکیت آنگولا و موزامبیک، مردم سر به شورش برداشتند. در نتیجه، شارل و یکی از پسرانش در لیسبون کشته شدند و سلطنت به یکی دیگر از پسرانش به نام مانوئل دوم رسید (۱۹۰۸ – ۱۹۱۰ م.) دانمارک: پادشاه دانمارک در این زمان فردریک هشتم است (۱۹۰۶ – ۱۹۱۲ م.)

مطالب تاریخی بیشتر >  مرحله انتقال از ماقبل تاریخ به تاریخ

روسیه: تزار روسیه در این زمان نیکلای دوم است (۱۸۹۴ – ۱۹۱۷ م.) رومانی: شاه رومانی در این زمان کارول است (۱۸۸۱ – ۱۹۱۴ م.) سوئد: پادشاه این زمان سوئد، اسکار دوم است (۱۸۲۹ – ۱۹۰۷ م.) در سال ۱۹۰۵ م. که سوئد و نروژ از هم جدا شدند، نروژ را از دست داد. بعد از اسکار سلطنت به گوستاو پنجم رسید (۱۹۰۷ – ۱۹۵۰ م.) صربستان: پادشاه صربستان در این زمان پطر اول است (۱۹۰۳ – ۱۹۲۱ م.) در سال ۱۹۰۸ م. بوسنی و هرزگوین در جنگ‌های بالکان به اتریش ملحق شدند. این عمل باعث تشدید مبارزه بین اتریش و صربستان شد و سرانجام کشته شدن ولیعهد اتریش در صربستان جنگ جهانی اول را شعله‌ور گردانید. فرانسه: رئیس‌جمهور فرانسه در این زمان آرمان فالیرو است (۱۹۰۶ – ۱۹۱۳ م.) مجارستان: شاه مجارستان در این زمان فرانسوا ژوزف است (۱۸۶۷ – ۱۹۲۶ م.) نروژ: پادشاه نروژ در این زمان هاکون هفتم است (۱۹۰۵ – ۱۹۵۷ م.) هلند: شاه هلند در این زمان ملکه ویلهمینا است (۱۸۹۰ – ۱۹۴۸ م.) یونان؛ شاه یونان در این زمان ژرژ اول است (۱۸۶۳ – ۱۹۱۳ م.) که جزیره کرت را در سال ۱۹۰۸ م. تصرف کرد.

امریکا

پرو: رئیس‌جمهور پرو در این زمان، آوگوستو برناردینو لگیا (۱۹۰۸ – ۱۹۱۲ م.) است. مکزیک: رئیس‌جمهور مکزیک در این زمان بورفیریو دیاس (۱۸۷۶ – ۱۹۱۱ م.) است. ممالک متحده امریکای شمالی: رئیس‌جمهور این زمان ممالک متحده امریکای شمالی روزولت است (۱۹۰۱-۱۹۰۹ م.) بعد از وی ویلیام هاروارد تفت، به ریاست جمهوری انتخاب شد که بیست و هفتمین رئیس‌جمهور ممالک متحده امریکای شمالی است.

ونزوئلا: رئیس‌جمهور این زمان ونزوئلا سیپریانو کاسترو است.

نقشه تاریخ ایران و جهان