بعد از اردشیر بابکان پسرش شاهپور به تخت نشست. وی در ۲۴۲ – ۲۴۴ م. با رومی‌ها جنگید و درنتیجه، نصیبین و انطاکیه را ضمیمه متصرفات خود کرد. گردین امپراتور روم به مقابله شاهپور آمد و هرچند سپاه ایران را در شامات شکست داد لیکن به دلیل شورش رومی‌ها کشته شد و در همین زمان فیلیپ جانشین او عهدنامه‌ای با شاهپور منعقد کرد که به‌موجب آن ارمنستان و بین‌النهرین ضمیمه ایران شد. طولی نکشید که جنگ دیگری از روم به اسارت ایران درآمد. در همین زمان شاهپور، سوریه و کاپادوکیه را ویران کرد، لیکن هنگام مراجعت به ایران موردحمله امیر تدمر قرار گرفت و شکست خورد و قسمتی از غنائم خود را از دست داد. در سال ۲۴۲ م. مانی ظهور کرد. شاهپور ابتدا مذهب او را پذیرفت لیکن به‌سرعت به آیین زردشتی برگشت.
چین: بعد از انقراض سلسله سه پادشاهی (۲۲۰-۲۶۵ م.) سلسله تسین از ۲۶۵ – ۴۲۰ م. سلطنت کرد. در دوره سلاطین این سلسله، رواج دین بودایی افزون گشت.
روم: امپراتور روم دکیوس بود ۲۴۹-۲۵۱ م. به‌فرمان فیلیپ عرب، مأمور سرکوبی شورشیان شد، اما دکیوس رهبری شورشیان را به دست گرفت و فیلیپ را کشت و خود زمام امور را عهده‌دار شد. سرانجام در جنگ با کوتها کشته شد. بعد از دکیوس، گالوس به امپراتوری رسید (۲۵۱ م.) در همین زمان شاهپور اول به سوریه لشکرکشید و انطاکیه خراب کرد. آیمیلیانوس سردار رومی در دره دانوب هجوم جدیدی را به خاک روم دفع کرد و از طرف سپاهیانش به امپراتوری انتخاب شد. بعد از اسارت والرینوس پسرش گالینوس به امپراتوری رسید (۲۶۰- ۲۶۸ م.) در دوران فرمانروایی وی ایالات تابعه روم سر به شورش برداشتند. هنگامی‌که مشغول فرونشاندن شورش‌ها بود، به دست یکی از سپاهیانش کشته شد و کلاودیوس دوم جانشین او شد (۲۶۸ – ۲۷۰ م.) وی شورشیان را سرکوب کرد و در سال ۲۶۸ میلادی گوتها را شکست داد. براثر بیماری طاعون درگذشت و اورلیانوس جانشین او شد (۲۷۰ – ۲۷۵ م.)