همان‌طور که می‌دانیم بعد از انقراض سلسله ساسانیان، کشور ما ایران قریب مدت ۲۰۰ سال استقلال خود را از دست داد. از تأسیس سلسله طاهریان تا ظهور سلسله صفویه (۲۰۶ – ۹۰۵ ه.ق.) کشور ما ایران صورت ملوک‌الطوایفی داشت و هم‌زمان در دوران خلافت خلفای عباسی در گوشه و کنار آن سلسله‌هایی تأسیس‌شده بود. بعد از انقراض خلفای عباسی و تأسیس سلسله ایلخانان مغول در ایران دنباله تاریخ تطبیقی ایران با کشورهای دیگر جهان را از همین مقطع شروع می‌کنیم و شرح روند حوادث تاریخی را ادامه می‌دهیم.
قیام ایرانیان برای تجدید استقلال مملکت
با تسلط خلفای بنی‌امیه، از افکار و سیاست دوران جاهلیت و تبعیض نژادی، طرفداری شد و این سیاست غلط وحدتی را که دین مقدس اسلام میان همه اقوام مسلمان به وجود آورده بود، نادیده گرفت. نتیجه این امر تنها پراکندگی مسلمانان نبود، بلکه تحقیر توده عظیمی از مسلمانان غیر عرب را که اغلب از ملل بزرگ عالم بودند و سابقه ممتدی در علم و ادب و جهانگیری و جهانداری داشتند، در برداشت. در میان غیر عرب، رومیان و ایرانیان از دیگران برتر بودند و تحقیرهای امویان بر آنان سخت گران می‌آمد. به همین دلیل بر آن شدند که با تمام قوا تسلط بنی‌امیه را ریشه‌کن سازند. در تعقیب همین سیاست بود که ایرانیان به دعوت بنی‌هاشم به‌سوی آنان روی آوردند. قدم اول در نهضت‌های نظامی و سیاسی ایرانیان به دست ابومسلم خراسانی بر ضد خلافت بنی‌امیه برداشته شد. اگرچه ایرانیان از طریق قیام، باعث روی کار آمدن خلفای بنی‌عباس شدند؛ و بر بسیاری از هدف‌های خود دست یافتند، ولی در این مرحله نیز با دشمنان جدیدی روبه‌رو شدند. سیاست مزورانه بنی‌عباس از همان آغاز مانند قتل ابومسلم و ابوسلمه خلال و ابن مقفع و برانداختن خاندان سهل سرخسی، به‌خوبی آشکار شد. قتل ابومسلم باعث شورش ایرانیان شد. در سال ۱۳۷ هجری (۷۵۴ م.) سپهبد پیروز معروف به سنباد به خونخواهی ابومسلم در خراسان قیام کرد. به‌فرمان منصور، جهور ابن مراد عجلی مأمور جنگ با سنباد شد. در این پیکار بیش از ۱۰۰ هزار تن از یاران سنباد کشته شدند و خود وی هم به قتل رسید. در سال ۱۵۰ هجری (۷۶۷ م.) شخصی دیگر به نام استاد سیس در خراسان دعوی نبوت کرد. در سال ۱۵۱ هجری (۷۶۸ م.) به دستور مهدی که حکومت خراسان را به عهده داشت، خازم ابن خزیمه مأمور دفع استاد سیس شد. در این پیکار استاد سیس شکست خورد و به اسارت در آمد و در بغداد به‌فرمان خلیفه کشته شد، در سال ۱۵۹ هجری در زمان خلافت مهدی مردی به نام المقنع با آوردن آئینی جدید بنای مخالفت با بنی‌عباس را گذاشت. در سال ۱۶۱ هجری (۷۷۷ م.) قیام وی نیز به دست عمال خلیفه خاموش شد.