شاهپور دوم پسر هرمز دوم است. در سال ۳۱۳ م. فرمانی مبنی بر رسمیت دین عیسوی به دست قسطنطین اول امپراتور روم صادر شد. درنتیجه، امپراتور روم حمایت مسیحیان ایران را نیز به عهده گرفت. در سال ۳۳۷ م. تیرداد پادشاه ارمنستان مروج دین مسیح شده بود. به همین سبب زردشتیان آن سامان از عمل وی راضی نبودند؛ که همین امر زمینه جنگ بین ایران و روم را از هر نظر آماده کرد. در سال ۳۳۸ م. شاهپور نصیبین را محاصره کرد ولی به فتح آن نایل نشد. در سال ۳۴۱ م. با دولت ارمنستان عهدنامه‌ای بست و ارشک نامی را به حکومت آنجا منصوب کرد. در سال ۳۴۶ م. برای بار دوم نصیبین را محاصره کرد که بازهم به فتح توفیق نیافت. در سال ۳۴۸ م. کنستانتیوس امپراتور روم را در بین‌النهرین شکست داد در سال ۳۵۰ م. برای سومین بار نصیبین را در محاصره گرفت و در همین زمان اقوام هون به نواحی شرقی ایران تجاوز کردند. شاهپور، ناچار محاصره نصیبین را رها کرد و عازم جنگ با آن‌ها شد. از ۳۵۰-۳۵۷ م. با هون‌ها جنگید و سرانجام آن‌ها را شکست داد. در همین زمان امپراتور روم اظهار تمایل کرد که آتش‌بس دولت‌های ایران و روم به صلحی پایدار تبدیل شود ولیکن نتیجه مثبتی از این پیشنهاد حاصل نشد. در سال ۳۶۰ م. جنگ بین ایران و روم درگرفت و قلعه‌های آمد و بزابد به تصرف سپاه ایران درآمد. در سال ۳۶۳ م. ژولین امپراتور روم سپاه زیادی در شامات جمع کرد و پس از عبور از فرات و تصرف فیروز شاپور تیسفون را فتح کرد اما در همین زمان به دست یکی از سرداران ایرانی کشته شد. جانشین او ژووین تقاضای صلح کرد و درنتیجه عهدنامه صلح بین دولت‌های ایران و روم بسته شد. والنسین جانشین ژووین هرچند در صورت ظاهر مفاد عهدنامه را رعایت می‌کرد، در حقیقت طالب لغو ان بود. شاهپور پس از آگاهی از نیت امپراتور جدید، ارمنستان و ایبری (گرجستان) را تصرف کرد. سرانجام در سال ۳۷۶ م. بین طرفین عهدنامه‌ای بسته شد که به‌موجب آن مقرر شد هیچ‌کدام از دولت‌های ایران و روم در امور داخلی ارمنستان و ایبری دخالت نکنند.
چین: در چین سلسله تسین سلطنت می‌کرد (۲۶۵ – ۴۲۰ م.)
هندوستان: در دوران سلطنت شاهپور، سلسله پادشاهی گوپتا شمال هند تأسیس‌شده بود. گوپتاها اصلشان از ماگادها یعنی همان ناحیه‌ای است که اتحاد موریاها ازآنجا شروع‌شده بود. گوپتاها به‌نوبه خود شاهزادگان ضعیف را از بین بردند و دوباره وحدت قلمرو خود را عملی نمودند. امپراتوری آنان مشتمل بود بر سرتاسر پهنه رودخانه گنگ تا نزدیک پنجاب شرقی، مؤسس سلسله چاندراگوپتای اول است (۳۲۰-۳۳۵ م.) جانشین وی پسرش سمودره گوپتاست (۳۳۵ – ۳۷۵ م.) تقریباً تمام نواحی شمال هندوستان و قسمت بزرگی از دکن را فتح کرد. بزرگ‌ترین پادشاه این سلسله چاندراگوپتای دوم است (۳۷۶ – ۴۱۴ م.)
کره: در حدود سال ۳۵۰ م. دولت مقتدری به نام سیلا در جنوب کره تشکیل شد.