نقشۀ تاریخ


احمد میرزای گورکانی


نقشه تاریخ ایران و جهان

سلطان احمد میرزا پسر سلطان ابوسعید گورکان است. وی در سال ۸۷۳ هجری به‌جای پدر در سمرقند به سلطنت نشست و در سال ۸۹۹ هجری شیبک خان اوزبک، او را کشت و سلطان محمود گورکانی به جایش نشست که سلطنت او از ۸۹۹ – ۹۰۰ هجری طول کشید در همین زمان ترکمانان آق قویونلو در آذربایجان حکومت می‌کردند که به‌فرمان حسن بیک مؤسس این سلسله، میرزا یادگار محمد پسر میرزا سلطان محمد ابن بایسنقر به خراسان حمله کرد و با سلطان حسین میرزای بایقرا که در این زمان در خراسان حکومت می‌کرد، به جنگ پرداخت. لیکن در سال ۸۷۴ هجری مغلوب شد ولی طولی نکشید که به سبب کمکی که اوزون حسن به او کرد، بار دیگر بر سلطان حسین بایقرا غلبه و هرات را تصرف کرد، اما دیری نپایید که سلطان حسین میرزا بایقرا غفلتاً بر هرات تاخت که در این حادثه یادگار میرزا کشته شد. چندی نگذشت که سلطان حسین میرزا دچار حملات ازبکان به خراسان شد. وی از مشهورترین امرای تیموری است که مدت حکومتش از (۸۷۵ – ۹۱۱ ه.ق.) طول کشید. پسرش بدیع‌الزمان تیموری نیز که تاب مقاومت در مقابل ازبکان نداشت، در سال ۹۱۶ هجری گریخت و به شاه اسماعیل مؤسس سلسله صفویه پناهنده شد. آخرین شاهزاده تیموری محمد زمان میرزا نام داشت که به خدمت ظهیرالدین بابر پادشاه گورکانی هند درآمد. امرای آخری تیموری، یعنی از ابوسعید به بعد، معاصرند با حسنعلی میرزا پسر جهانشاه (۸۷۲ – ۸۷۳ ه.ق.) از امرای آق قویونلو و امیر حسن بیک (۸۷۲-۸۸۲ ه.ق.) و سلطان خلیل پسر امیر حسن (۸۸۲ – ۸۸۳ ه.ق.) و یعقوب بیک پسر حسن بیک (۸۸۳ – ۸۹۶ ه.ق.) و بایسنقر پسر یعقوب (۸۹۶ – ۸۹۷ ه.ق.) و رستم پسر مقصود ابن حسن بیک (۸۹۷ – ۹۰۲ ه.ق.) و احمد پسر اغورلو محمد ابن حسن بیک (۸۹۷ – ۹۰۲ ه.ق.) از امرای آق قویونلو و شاه رستم عباسی (۸۷۳ ه.ق.) از اتابکان لر کوچک. مهم‌ترین حوادثی که در دوران سلطنت احمد میرزا و سلطان محمود و سلطان حسین بایقرا و معاصران آن‌ها در سایر کشورهای جهان آن روز به وقوع پیوست، به این شرح است:

آسیا

افغانستان: سلطان حسین بایقرا در دوران سلطنت خود (۱۴۷۰ – ۱۵۰۵ م.) افغانستان را در تصرف داشت و در این دوران هرات رونق یافت. چین: در چین سلسله مینک سلطنت می‌کرد. (۱۳۶۸ – ۱۶۴۴ م.). دکسن: سلسله نظامشاهیه سلسله‌ای از ملوک‌الطوایفی دکن است که از سال ۱۴۹۰ – ۱۶۳۲ م. در ولایت احمد نگر فرمانروایی داشته است. مؤسس این سلسله احمدشاه نام داشت (۱۴۹۰ -۱۵۰۸ م.) که پدرش در درگاه بهمنی سمت وزارت داشت و ملقب به نظام الملک بحری بود به همین مناسبت این مسلسله معروف به نظام شاهیه شد. عثمانی: در عثمانی، سلطان محمد دوم (فاتح) سلطنت می‌کرد. (۱۴۵۱ – ۱۴۸۱ م.). بعد از وی سلطنت به پسرش بایزید دوم رسید (۱۴۸۱ – ۱۵۱۲ م.). کره: در این زمان سلسله یی فرمانروای شبه‌جزیره کره بود. (۱۳۹۲ – ۱۹۱۰ م.). مالوا: پادشاه مالوا در این زمان محمود اول خلجی است (۱۴۳۶ – ۱۴۶۹ م.) که وی بزرگ‌ترین شاه مسلمان مالوا است. هندوستان: در سال ۸۹۹ هجری (۱۴۹۳ م.) سلسله تیموریان توسط ظهیرالدین بابر در هندوستان تأسیس شد. یمن: بنی طاهر در یمن جانشین رسولیان شدند و تا زمان تصرف عربستان توسط ممالیک مصر در یمن حکومت داشتند. در این زمان فرمانروای سلسله بنی طاهر شمس‌الدین علی است (۸۸۳ ه.ق.) (۱۴۷۸ م.) جانشین وی در همان سال تاج‌الدین عبدالوهاب منصور و زمامدار بعدی، الملک الظافر صلاح‌الدین عامر است.

مطالب تاریخی بیشتر >  صفاریان

افریقا

تونس: فرمانروای سلسله بنی حفص در این زمان ابوزکریا یحیی سوم است. (۸۹۳ ه.ق.) (۱۴۸۸ م.) جانشین وی ابوعبدالله محمد پنجم است. (۸۹۹ ه.ق.)

حبشه: در بین اهالی اروپا شایعاتی درباره کشور حبشه رواج داشت، ازجمله پادشاه آن سرزمین بنام پرستر جان بر ۷۲ پادشاه دیگر حکومت می‌کند و مضافاً بر این هندوستان نیز ضمیمه قلمرو او است. بر اثر رواج همین شایعات پویندگان اروپایی بر آن شدند که از نزدیک به دربار شاه مذکور راه یابند. از جمله آنان، کوویلیائو را می‌توان نام برد که در سال ۱۴۹۰ م. وارد حبشه شد و نامه‌ای از طرف ژان دوم پادشاه پرتغال خطاب به پرستر جان تقدیم فرمانروای حبشه، یا نگوس نمود.

مراکش: فرمانروای بنی مرین در این زمان شریف است (۸۷۵ ه.ق.) (۱۴۷۰ م.) که آخرین فرد بنی مرین است. این سلسله توسط یکی از قبایل مرینی بنام وطأس منقرض شد. محمد اول وطأسی ملقب به الشیخ در سال ۸۷۷ هجری (۱۴۷۳ م.) در فاس سلطنت خود را اعلام کرد و آن شهر را که در تصرف شرفای ادریسی بود، بدر آورد.

اروپا

آراگون: شاه آراگون در این زمان خوان دوم است. (۱۴۵۸ – ۱۴۷۹ م.) آلمان: شاه آلمان در این زمان فردریک سوم است. (۱۴۴۰ – ۱۴۹۳ م.) جانشین وی پسرش ماکسیمیلیان اول است که در سال ۱۴۸۶ م. در آلمان تاج‌گذاری کرد و از سال ۱۴۹۳ – ۱۵۱۹ م. عنوان امپراتور یافت و سرانجام به رویای مجد و شوکتی که آرزوی آلمانی‌ها بود جامه عمل پوشاند. در سال ۱۴۷۷ میلادی به یاری نامزدش ماری دو بورگونی شتافت که پس از مرگ پدرش شارل، بر ضد لوئی پانزدهم پادشاه فرانسه از اواستمداد کرده بود. بعد از رسیدن به فرانسه در نبرد گینگات بر فرانسویان پیروز شد و با ماری ازدواج کرد.

اتریش: در سال ۱۴۸۶ م. فردریک سوم وسیله انتخاب ماکسیمیلیان را به عنوان شاه رومیان فراهم ساخت. در زمان فردریک، ترکان و مجارها به اتریش تاختند ولیکن در دوران ماکسیمیلیان پسر فردریک، اتریش در اروپا از قدرت و نفوذ زیادی برخوردار بود. فردریک سوم در سال ۱۴۹۳ م. درگذشت.

مطالب تاریخی بیشتر >  سومریان

اسپانیا: در دوران سلطنت سلطان احمد پسر ابوسعید تیموری دولت واحد اسپانیا به شرح زیر به وجود آمد:

در سال ۱۴۶۹ م. شاهزاده خانم جوان، ایزابل دوکاستیل خواهر و وارث تاج‌وتخت هانری چهارم پادشاه کاستیل درصدد ازدواج برآمد. برادرش عقیده داشت که او پادشاه پرتغال را به همسری برگزیند. علاوه بر این، دو شاهزاده دیگر خواستار او بودند، یکی برادر پادشاه فرانسه لوئی یازدهم و دیگری فردیناند وارث تاج‌وتخت آراگون. ایزابل آن‌ها را ندیده بود و ازاین‌رو کشیش ملازم خود را به دربار فرانسه و آراگون فرستاد. سرانجام بنا بر توصیف کشیش، ایزابل درصدد ازدواج با فردیناند برآمد. به همین دلیل ایزابل ضمن پیامی برای فردیناند به او اطلاع داد که درخواست ازدواجش را می‌پذیرد. لیکن هانری پادشاه کاستیل، ایزابل را تهدید کرد که باید با پادشاه پرتغال ازدواج کند. ایزابل نپذیرفت و به کاخ والادولید گریخت. از طرف دیگر فردیناند خود را به کاخ والادولید رسانید و ایزابل را به عقد ازدواج خود درآورد. در قرارداد ازدواج به ایزابل ضمانت کتبی داده شد که بعد از مرگ هانری، او نه‌تنها ازنظر عنوان، بلکه در عمل بر کاستیل سلطنت خواهد کرد ولی عنوان پادشاه کاستیل را فردیناند خواهد داشت.

بدین‌جهت بود که دو کشور کاستیل و آراگون با یکدیگر متحد شدند و در همین زمان بود که شالوده کشور بزرگ اسپانیا ریخته شد.

مهم‌ترین حادثه سال ۱۴۹۲ م. کشف قاره جدید امریکا به همت کریستف کلمب بود که امپراتوری اسپانیا را بنا نهاد. در سال ۱۴۹۳ م. پادشاه اسپانیا فردیناند اقدامات لازم را مبنی بر تصرف سرزمین‌هایی که کریستف کلمب کشف کرده بود، به عمل آورد و در همین سال فرمانی از پاپ درباره این قضیه گرفت؛ اما پرتغالی‌ها قبول نکردند و ژان دوم پادشاه آن کشور اعتراض کرد.

اسکاتلند؛ پادشاه اسکاتلند در این زمان جیمز سوم است. (۱۴۶۰ – ۱۴۸۸ م.) چون از برقراری نظم و آرامش ناتوان بود، سرانجام توسط اشراف اسکاتلند کشته شد و بعد از وی پسرش جیمز چهارم جانشین او شد. (۱۴۸۸ – ۱۵۱۳ م.). انگلستان: پادشاه انگلستان در این زمان ادوارد چهارم است. (۱۴۶۱ – ۱۴۸۳ م.). کار اختلاف بین ادوارد چهارم و وارویک به جنگ علنی منتهی شد. در سال ۱۴۷۰ م. وارویک ناگزیر به فرانسه گریخت و لوئی یازدهم پادشاه فرانسه به او وعده داد که برای کودتا پول در اختیارش خواهد گذاشت تا هنری ششم را که در لندن زندانی بود به سلطنت بازگرداند. این طرح عملی شد و ادوارد چهارم نزد شارل پادشاه فرانسه رفت و با مساعدت او به انگلستان حمله کرد و وارویک را مغلوب ساخت و سرانجام وارو یک کشته شد. هنری هم چندی بعد درگذشت. به همین جهت خاندان لنکستر برای همیشه صحنه را ترک گفت. ادوارد چهارم از سال ۱۴۷۱ م. تا هنگام مرگش (۱۴۸۳ م.) بلامعارض سلطنت کرد و بعد از درگذشت وی پسرش ادوارد پنجم جانشین او شد ولی بعد از سه ماه توسط عمویش ریچارد از سلطنت خلع شد که خود به‌عنوان ریچارد سوم به تخت نشست. در سرتاسر تاریخ انگلستان بی‌آبروتر از ریچارد سوم نمی‌توان یافت. در سال ۱۴۸۵ م. هنری تودور، معروف به کنت آوریچموند که از زمان غلبه ادوارد چهارم بر کنت آف وارویک، در تبعید بود، توانست با برخورداری از کمک مالی فرانسه گروهی را برای حمله به انگلستان آماده سازد. ریچارد در نتیجه درگیری با هنری تودور کشته شد و به همین سبب خاندان تودور صاحب تخت و تاج انگلستان شدند. بوهم: شاه بوهم در این زمان ژرژ بود برادی (۱۴۵۸ – ۱۴۷۱ م.) است. پرتغال، پادشاه پرتغال در این زمان آلفونسوی پنجم است. (۱۴۳۸ – ۱۴۸۱ م.) طنجه را در سال ۱۴۷۰ م. تصرف کرد. وی طراح اولین قانون‌نامه پرتغال است. بعد از وی پسرش ژان دوم به سلطنت نشست. (۱۴۸۱ – ۱۴۹۵ م.) او کاشفین نقاط جغرافیایی را تشویق می‌کرد، لیکن کریستف کلمب را مردی خیال‌پرست می‌دانست. ژان به‌موجب عهدنامه تورد سیلاس حقوق اسپانیا را بر سرزمین‌های غربی به رسمیت شناخت. دانمارک: پادشاه دانمارک در این زمان کریستیان اول است. (۱۴۴۸ – ۱۴۸۱ م.) روسیه: فرمانروای مسکو در این زمان ایوان کبیر است. (۱۴۶۲ – ۱۵۰۵ م.) در سال ۱۴۸۰ م. خود را از بند اطاعت اردوی زرین آزاد کرد. ایوان با سوفی برادرزاده آخرین امپراتور بیزانس ازدواج کرد و بعد از سقوط قسطنطنیه در سال ۱۴۵۳ م. مسکو را وارث امپراتوری مشرق قلمداد کرد. فرانسه: پادشاه فرانسه در این زمان لوئی یازدهم است. (۱۴۶۱ – ۱۴۸۳ م.) در سال ۱۴۷۵ م؛ که ادوارد چهارم پادشاه انگلستان به فرانسه لشکر کشید لوئی با او پیمان صلحی منعقد کرد. لوئی در کشورداری بیشتر متمایل به حکومت استبدادی بود و مشاورین خود را غالباً از افراد گمنام و حتی فاسد انتخاب می‌کرد. در اواخر عمر به توهم اینکه مبادا او را به قتل برسانند، عملاً خود را در قلعه‌ای زندانی کرد. بعد از وی سلطنت به پسرش شارل هشتم رسید. (۱۴۸۳ – ۱۴۹۸ م.). غرناطه: آخرین فرمانروای بنی نصر در غرناطه ابوعبدالله محمد یازدهم است که در دوران فرمانروایی وی در سال ۸۷۹ هجری (۱۴۹۲ م.) مسیحیان، غرناطه را تصرف کردند. لهستان: پادشاه لهستان در این زمان کازیمیر چهارم است. (۱۴۴۷ – ۱۷۹۲ م.) مجارستان: شاه مجارستان در این زمان، اولادیسلاوس دوم است. (۱۴۹۰ – ۱۵۱۶ م.) پرو: امپراتور اینکا در این زمان آواینا کاپاک (۱۴۹۳ – ۱۵۲۷ م.) است.

مطالب تاریخی بیشتر >  اردشیر دوم

نقشه تاریخ ایران و جهان