نقشۀ تاریخ


ابوسعید


نقشه تاریخ ایران و جهان

ابوسعید آخرین پادشاه معروف از سلسله تیموریان است. وی پسر میرزا سلطان محمد گورگانی است. در آغاز نزد الغ بیک بود و بعد از مرگ او به‌فرمان عبداللطیف زندانی شد اما از حبس گریخت و به بخارا شتافت. همین‌که عبداللطیف در سال ۸۵۴ هجری کشته شد، ابوسعید در بلاد ماوراءالنهر قدرتی به مهم رسانید. در سال ۸۶۱ هجری هرات را تصرف کرد و گوهرشادآغا، زوجه شاهرخ را کشت. در سال ۸۶۲ هجری جهانشاه ترکمان، هرات را از او گرفت، اما دیری نگذشت که ابوسعید بار دیگر بر او غلبه کرد و سپس به تصرف خراسان و آذربایجان و مازندران همت شت. در سال ۸۷۳ هجری برای دفع اوزون حسن رهسپار آذربایجان شد، اما در نزدیکی میانه از سپاهیان اوزون حسن شکست خورد و به فرمان اوزون حسن کشته شد. بعد از او پسرانش سلطان احمد و محمود گورگانی مدعی جانشینی او شدند. ابوسعید معاصر است با شاه رستم عباسی (۸۷۳ ه.ق.) از اتابکان لر کوچک و امیر حسن بیک (۸۷۲ – ۸۸۲ ه.ق.) از امرای آق قویونلو و جهانشاه پسر قرایوسف (۸۳۹ – ۸۷۲ ه.ق.) و حسنعلی میرزا پسر جهانشاه (۸۷۲-۸۷۳ ه.ق.) از امرای قراقویونلو مهم‌ترین حوادثی که در دوران سلطنت ابوسعید و معاصران او در کشورهای دیگر روی داد به شرح زیر است:

آسیا

. چین: در چین سلسله مینک سلطنت می‌کرد دهلی: لودی نام قبیله‌ای از افغان‌های غلجائی است و به همین مناسبت سلسله‌ای به همین نام مدتی در دهلی فرمانروایی کردند. مؤسس این سلسله بهلول لودی است. عثمانی: سلطان محمد فاتح در سال ۱۴۵۳ م. (۸۵۷ ه.ق.) قسطنطنیه را گرفت و آنجا را پایتخت خود قرار داد. این فتح، آخرین حادثه مهم قرون‌وسطا است و به دلیل تأثیر مهم و عمیق آن در تاریخ، مخصوصاً تاریخ اروپا، اروپاییان، آن را ابتدای قرون جدید می‌شمارند. سلطان محمد بیشتر خاک بالکان را گرفت و بدین گونه بین او و اوزون حسن تصادم روی داد. اولین برخورد بین عثمانی‌ها و ممالیک مصر نیز در عصر وی واقع شد.

عراق: عراق تا سال ۱۴۶۷ م. جزئی از قلمرو ترکمانان قراقویونلو بود. کره: در شبه‌جزیره کره در این زمان سلسله‌ای سلطنت می‌کرد. (۱۳۹۲ – ۱۶۱۰ م.) مالوا: پادشاه مالوا، محمود خلجی بود. (۱۴۳۶ – ۱۴۶۹ م.) یمن: فرمانروایی رسولیان یمن در این زمان، حسین الموید است. (۸۵۵ ه.ق.) (۱۴۵۱ م.) این سلسله سرانجام در برابر قدرت روزافزون امرای بنی طاهر منقرض شد.

مطالب تاریخی بیشتر >  سربداران

افریقا

سیرالئون: کشور سیرالئون در مغرب افریقا است و بیش از ۷۲ هزار کیلومترمربع وسعت دارد. در سال ۱۴۶۰ م. توسط یکی از سپاهیان پرتغالی کشف شد و کوهه‌ای این ناحیه را سیرالئون که به معنای شیر است، نام نهاد. مراکش: در این زمان امرای بنی و طاس در مراکش زمام امور را در دست داشتند، از جمله ابو زکریا یحیی است که در ابتدا به‌عنوان نیابت سلطنت عبدالحق دوم مرینی که هنوز به سن رشد نرسیده بود، منصوب گردید و در سال ۸۶۲ هجری (۱۴۵۸ م.) با سلسله تیموریان ۳۷۵

پرتغالی‌ها به جنگ پرداخت. عبدالحق مرینی سعی کرد که به طور مستقل زمام امور را در دست بگیرد، اما کشته شد. مصر: فرمانروای ممالیک برجی در این زمان فخرالدین عثمان و سیف‌الدین اینال است (۸۵۷ ه.ق.) (۱۴۵۳ م.). در سال ۸۶۵ هجری (۱۴۶۰ م.) شهاب‌الدین احمد و سیف‌الدین خوش‌قدم قدرت را در دست داشتند. جانشین این دو در سال ۸۷۲ هجری (۱۴۶۸ م.) سیف‌الدین بل بیک و تیمور بغا است. در سال ۸۷۳ هجری (۱۴۶۸ م.) زمام امور به دست سیف‌الدین قایت بیک افتاد. نیجر: نیجر از کشورهای غربی افریقا است که بیش از یک‌میلیون کیلومترمربع وسعت دارد. اساس دولت نیجر در دوران سلطنت سونی علی نهاده شد (۱۴۶۵ – ۱۴۹۲ م.). اروپا آلبانی: در سال ۱۴۵۷ م. به فرمان پاپ، اسکندربیک به فرماندهی جنگ مذهبی علیه دولت عثمانی منصوب گردید. عاقبت در سال ۱۴۶۶ م. سلطان محمد دوم دومین جنگ خود را با آلبانی آغاز کرد و آن کشور را به تصرف خود درآورد. آراگون: پادشاه آراگون در این زمان آلفونسوی پنجم است (۱۴۱۶ – ۱۴۵۸ م.). آلمان: شاه آلمان در این زمان فردریک سوم است (۱۴۴۰ – ۱۴۹۳ م.). اتریش: فرمانروای اتریش در این زمان فردریک سوم است. وی آخرین امپراتوری است که در سال ۱۴۵۲ م. در رم تاج‌گذاری کرد. فردریک وسیله ازدواج پسرش را که بعدها به ماکسیمیلیان اول معروف شد با ماری دوبورگونی فراهم ساخت. این ازدواج یکی از وقایع مهم تاریخ اروپا است، زیرا سبب استقرار خاندان هابسبورک در اتریش و نیز منشا رقابت طولانی بین فرانسه و اتریش شد. بدون تردید استیلای خاندان هابسبورگ بر قسمت زیادی از اروپا نتیجه همین وصلت بود. اسپانیا: پادشاه اسپانیا در این زمان فردیناند پنجم است. (۱۴۵۲ – ۱۵۱۶ م.) انگلستان: در انگلستان هنری ششم پسر هنری پنجم سلطنت می‌کرد. (۱۴۲۱ – ۱۴۷۱ م.) در سال ۱۴۲۲ م. در یک‌سالگی بعد از مرگ پدر به سلطنت انگلستان رسید و پس از چند هفته پدربزرگش شارل ششم پادشاه فرانسه درگذشت و سلطنت فرانسه نیز به او رسید. در سال ۱۴۵۳ م. هنری به اختلال حواس دچار شد و به همین دلیل ریچارد آف یورک درصدد برآمد که امور کشور را به دست گیرد، اما دیری نگذشت که مارگریت دانژو همسر هنری فرزند پسری به دنیا آورد، همین امر باعث شد که سلطنت در خاندان لنکستر باقی بماند. در سال ۱۴۵۴ م. با تصویب پارلمان، مادام که پادشاه بیمار باشد، ریچارد نایب‌السلطنه شد. ملکه چون چاره دیگری نداشت، این امر را پذیرفت، ولی به‌مجرداینکه شاه اندکی بهبود یافت، ریچارد از مقام نیابت سلطنت خلع شد و در سال ۱۴۵۵ م. جنگ علنی بین خاندان لنکستر و یورک، یعنی میان هواداران گل‌سفید و طرفداران گل سرخ که هر یک نشان مشخص هر یک از دو خاندان بود، درگرفت. در مدت ۳۰ سال که خانواده‌های اشراف با یکدیگر درنبرد بودند، مردم به‌طورکلی در برابر این حادثه بی‌تفاوت بودند. ریچارد آف یورک در سال ۱۴۶۰ م. در نبردی به هلاکت رسید و ریاست طرفدارانش به کنت آف وارو یک که ثروتمندترین تیولدار کشور بود واگذار شد، وی در سال ۱۴۵۵ م. حاکم نظامی بندر کاله شد که آخرین نقطه متصرفی انگلستان در خاک فرانسه بود. آرزوی او این بود که در انگلستان عملاً قدرت در دستش باشد و نامزد او برای سلطنت، ادوارد پسر جوان برادر زنش ریچارد آف یورک بود. در سال ۱۴۶۱ م. در نبردی که بین خاندان یورک و ملکه مارگریت درگرفت، خاندان یورک بر ملکه غلبه کردند. ملکه ناچار به‌اتفاق هنری فرزند خردسالش به اسکاتلند رفت. پس از مدتی هنری اسیر چنگ دشمنان گردید و در زندانی واقع در لندن محبوس شد و ادوارد رسماً پادشاه انگلستان شد (۱۴۶۱ – ۱۴۸۳ م.). پسرعموی ناراضی ادوارد، ریچارد نوبل ملقب به ارل آف وارویک به فرانسه گریخت و به اتفاق مارگریت آوانجو ملکه هنری ششم مخلوع به انگلستان بازگشتند ولی مغلوب ادوارد شدند. بوهم: شاه بوهم، لادیسلاو پنجم بود. (۱۴۵۲ – ۱۴۵۷ م.) وی پسر آلبرت دوم شاه آلمان است. جانشین وی ژرژ پود برادی است. (۱۴۵۸ – ۱۴۷۱ م.) در سال ۱۴۶۶ م. پاپ پاولوس دوم او را تکفیر نمود. وی در دوران سلطنت خود رفاه و آسایش اهالی بوهم را تأمین کرد. پرتغال: شاه پرتغال در این زمان آلفونسوی پنجم است. (۱۴۳۸ – ۱۴۸۱ م.) دانمارک: پادشاه دانمارک در این زمان کریستیان اول است. (۱۴۴۸ – ۱۴۸۱ م.) در سال ۱۴۶۰ م. شلسویک و هلشتاین را تصرف کرد و در همان سال دانشگاه کپنهاگ را تأسیس کرد. روسیه: مهین دوک روسیه در این زمان ایوان سوم (ایوان کبیر) است (۱۴۶۲ – ۱۵۰۵ م.). روم شرقی: امپراتور روم شرقی در این زمان قسطنطین یازدهم است (۱۴۴۸ – ۱۴۵۳ م.). در همان زمان سلطان محمد فاتح، قسطنطنیه را در محاصره گرفت و قسطنطین در جنگ کشته شد و در سال ۱۴۵۳ م. قسطنطنیه سقوط کرد و همین حادثه، پایان امپراتوری بیزانس است. صربستان: در سال ۱۴۵۹ م. ترکان عثمانی صربستان را ضمیمه قلمرو خود کردند. فرانسه: پادشاه فرانسه در این زمان شارل هفتم است. (۱۴۲۲ – ۱۴۶۱ م.) وی در سال ۱۴۵۳ م. افراد انگلیسی را از فرانسه بیرون راند و جنگ صدساله به پایان رسید. بعد از او پسرش لوئی یازدهم به سلطنت نشست. (۱۴۶۱ – ۱۴۸۳ م.) وی در دوران جوانی، طالب قدرت بود و بکرات بر ضد پدر خود توطئه می‌کرد و به همین علت مدتی از عمر خود را در تبعید گذراند. در دوران سلطنت خود بقایای اشراف فئودال را در هم شکست و تقریباً همه خاک کشور فرانسه فعلی را جزو قلمرو سلطنتی درآورد. لهستان: پادشاه لهستان در این زمان کازیمیر چهارم است. (۱۴۴۷ – ۱۴۹۲ م.) در سال ۱۴۶۷ م. نخستین دیت (مجلس شور) لهستان را منعقد کرد و امتیازات اشراف را تائید نمود. مجارستان: پادشاه مجارستان در این زمان لادیسلاوس پنجم است (۱۴۴۴ – ۱۴۵۷ م.). حکم‌فرمای واقعی در این زمان یانوش هوینادی بود.

مطالب تاریخی بیشتر >  اشک بیست و دوم یا بلاش اول

یونان: در سال ۱۴۵۶ م. ترکان عثمانی یونان را تصرف کردند.

نقشه تاریخ ایران و جهان